Bereżnica Wyżna

BEREŹNICA WYŻNA

Wieś na zachód od Wołkowyi, u podnóża Markowskiej, w dolinie Bereżnicy (ok. 230 mieszk.). Autobusy do Leska.
Pierwsza wzmianka o wsi "Brzesznycza" pochodzi z 1480 r., cieszyła się jeszcze wtedy wolnizną, a więc musiała powstać niewiele lat wcześniej. Rządziła się prawem wołoskim i należała do dóbr Balów z Hoczwi. W 1515 r. posiadała już cerkiew parafialną.
W XIX w. właścicielem wsi był przez jakiś czas znany pisarz Zygmunt Kaczkowski (1825-1896), który bywał tu sporadycznie w latach 1844-46. Wraz z ojcem znalazł się on w oddziale powstańczym Jerzego Bułharyna, który w lutym 1846 r. maszerował na Sanok. Podczas odwrotu powstańcy, napadnięci i poturbowani przez chłopów w Cisnej, zostali oddani w ręce władz. Kaczkowscy, skazani wraz z siedmioma towarzyszami na śmierć, doczekali we lwoskim więzieniu Wiosny Ludów i odzyskali wolność.

Cerkiew w Bereźnicy.
foto. I. Jóźwik.

W 1921 r. wieś liczyła 76 domów i 493 mieszkańców (421 grek., 65 rzym., 7 mojż.). W okresie międzywojennym majątek w Bereźnicy należał do Staruchów. Rodzina ta, wywodząca się z miejscowych chłopówz związała się silnie z ukraińskim ruchem narodowym I połowy XX w. Anton Staruch (1856-1938) był za Austro-Węgier posłem na sejm galicyjski, a w 1918r. wchodził w skład Narodowej Rady Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej. Jarosław Staruch, absolwent Wydziału Prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, w czasie ostatniej wojny wchodził w skład Ukraińskiej Głównej Rady Wyzwoleńczej i Głównego Sztabu Wojskowego UPA. Po wojnie był prowydnykiem (naczelnikiem) Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w tzw. Zakierzońskim Kraju (obejmującym tereny należące do Polski). 17 września 1947r., okrążony przez żołnierzy KBW w schronie w Lasach Monasterskich

Pamiątkowy głaz.
foto. I. Jóźwik.

(Lubaczowskie), popełnił samobójstwo.

Cmentarz w Bereźnicy.
foto. I. Jóźwik.

We wsi drewniana cerkiew p.w.św. Mikołaja Cudotwórcy, zbudowana w 1830r. przez cieśle Jana Hnatkowskiego, obecnie kościół filialny. Obok drewniana słupowa dzwonnica. Wokół rozległy cmentarz z nagrobkami miejscowych ziemian. 200 m na północ od cerkwi, po drugiej stronie drogi, murowana kaplica rzymskokatolicka ufundowana w 1908 r. przez Wincentego Łęckiego, właściciela m.in. majątku w Tworylnem. Na górnym końcu wsi, na przełęczy, ustawiono w 1976r. głaz upamiętniający pobyt Z. Kaczkowskiego (tablica z napisem ukradziona).

INFORMACJE PRAKTYCZNE

W miejscowości znajdziemy:

kościół filialny Narodzenia Najświętszej Marii Panny msze: niedziele i święta godz: 9:30
sklep spożywczy

Szlaki turystczne i ścieżki:

na południu wsi punkt widokowy na bieszczadzkie połoniny
nad wsią przebiega ścieżka dydaktyczna przez Markowską, Zrub do Baligrodu
szlak rowerowy Bereźnica - Myczków - Polańczyk - Wołkowyja - Górzanka - Bereźnica

Punkt widokowy.
foto. I. Jóźwik.

Zabytki i miejsca godne zobaczenia:

drewniana cerkiew p.w. św. Mikołaja cudotwórcy, obecnie kościół filialny
drewniana słupowa dzwonnica obok cerkwi
na tyłach cerkwi stary cmentarz
murowana kaplica z 1908r.
głaz upamiętniający pobyt Z. Kaczkowskiego
punkt widokowy na południowym końcu wsi